ضوابط طراحی داخلی داروخانه: بایدها و نبایدهای طراحی دکوراسیون

در دنیای مدرن امروز، طراحی فضای داخلی داروخانه، نقش تعیین‌کننده‌ای در ایجاد محیطی دارد که هم کاربردی و هم از نظر زیبایی‌شناسی دلپذیر باشد. در طراحی دکوراسیون داروخانه باید مواردی چون متریال، نور، رنگ، چیدمان، دما، رطوبت و غیره در نظر گرفته شود تا تجربه کلی مراجعین ارتقا پیدا کند و کارکنان داروخانه محیط کاری باکیفیتی را تجربه کنند. به‌دلیل اهمیت این موضوع، در این مقاله قصد داریم شما را با ضوابط طراحی داخلی داروخانه آشنا کنیم. پس تا انتها همراه ما باشید.

استاندارد فضای فیزیکی داروخانه

داشتن یک فضای فیزیکی منظم و کارآمد در داروخانه مهم است. فضای فیزیکی داروخانه نه‌تنها بر گردش کار و بهره‌وری پرسنل تاثیر می‌گذارد، بلکه ایمنی و رضایت مراجعین را به‌همراه دارد. استاندارد دکوراسیون داروخانه مربوط به مواردی است که در حفظ سلامت و کیفیت داروها تاثیرگذار است. رعایت نکردن این استانداردها موجب خراب شدن داروها و ایجاد بار اقتصادی می‌شود که قطعاً برای نظام سلامت مطلوب نیست. به همین جهت با تعریف استاندارد فضای فیزیکی داروخانه می‌توان جلوی زیان اقتصادی و آسیب به سلامت عمومی را گرفت. در این قسمت نکاتی را برای بهینه‌سازی فضای فیزیکی استاندارد داروخانه ارائه می‌کنیم.

تقسیم بندی فضای داروخانه

یکی از اصول مهمی که در دکوراسیون داروخانه باید رعایت شود تقسیم‌بندی فضای داروخانه است.  تقسیم‌بندی به منظم شدن امور و جلوگیری از تداخل آن‌ها کمک می‌کند. در فضای داروخانه بخشی تحت عنوان ADR باید در نظر گرفته شود که عوارض احتمالی داروها در آن بررسی شود. واحد اطلاع رسانی دارو و سموم با عنوان DPIC نیز با اطلاعات دارویی به‌روزشده، نقطه‌ی قابل اتکایی برای دریافت اطلاعات دارویی است.

در دکوراسیون داروخانه لازم است یک فضای اختصاصی برای داروساز در نظر گرفته شود که در آن محل امور مربوط به تامین و تدارک دارو را انجام دهد، همچنین ملزومات و تجهیزات پزشکی را فراهم کند. در دکوراسیون داروخانه‌ بیمارستانی باید فضایی برای انبار فعال دارو در نظر گرفته شود. معمولاً فضای 20 متری که مجزا و مستقل باشد برای این منظور مناسب است.

اما ب هطور کلی فضای فیزیکی استاندارد داروخانه را می‌توان به ۴ قسمت اصلی تقسیم کرد: بخش توزیع، بخش آماده‌سازی، بخش ذخیره‌سازی و بخش مراجعین. هر یک از این بخش‌ها، نیازمندی‌ها و چالش‌های خاص خود را دارند که هنگام طراحی داروخانه باید به آن‌ها توجه شود.

بخش توزیع

جایی است که نسخه‌ها دریافت، پردازش، تایید و به مراجعین تحویل می‌شوند. این ناحیه باید طوری طراحی شود که خطاها را به حداقل برساند، موجب حداکثر کارایی شود و حریم خصوصی مراجعین را حفظ کند. برخی از ضوابط طراحی داخلی داروخانه که بر این بخش تاثیر می‌گذارد عبارتند از:

• چیدمان و اندازه پیشخوان‌ها
• قفسه‌ها و ایستگاه‌های کاری
• روشنایی و تهویه
• تجهیزات و فناوری
•  گردش کار و ارتباطات کارکنان

بخش آماده‌سازی

در این بخش داروها با توجه به نسخه بیماران، تهیه یا ترکیب می‌شوند. این بخش باید به‌گونه‌ای طراحی شود که استانداردهای کیفیت و ایمنی داروها را رعایت کند. از عوامل تاثیرگذار بر طراحی این بخش می‌توان به مواردی چون مکان و ایزوله‌شدن اتاق ترکیب داروها. نوع و سطح ترکیب (به‌عنوان مثال، غیر استریل یا استریل)، تجهیزات و لوازم، تمیزکردن و ضدعفونی‌کردن و اسناد و برچسب‌ها اشاره کرد.

بخش ذخیره‌سازی

طراحی این بخش باید به‌صورتی باشد که یکپارچگی، ثبات و امنیت داروها و دیگر محصولات حفظ شود. مهم‌ترین عواملی که بر طراحی بخش ذخیره‌سازی تاثیر می‌گذارد عبارتند از:

• دما و رطوبت
• سازمان‌دهی و موجودی کالا
• تاریخ انقضا و انبارگردانی
• دسترسی و کنترل

بخش مراجعین

بخش مراجعین، بخشی است که افراد منتظر آماده شدن نسخه یا سفارش خود می‌شوند. همچنین ممکن است در این بخش، داروسازان به بیماران مشاوره و آموزش ارائه دهند. بنابراین باید طوری طراحی شود که راحتی، اعتماد و رضایت آن‌ها را ارتقا دهد. از عوامل تاثیرگذار بر این بخش می‌توان به حریم خصوصی، قابلیت دسترسی و دید، علائم و اطلاعات و بازخورد و ارزیابی اشاره کرد.

با رعایت این ضوابط طراحی داخلی داروخانه، می‌توانید فضای فیزیکی داروخانه خود را برای بهبود عملکرد، کیفیت، ایمنی و تجربه مراجعین و کارکنان بهینه کنید.

طراحی فضاهای مختلف داروخانه مطابق با استانداردها

طراحی یک داروخانه باید عملکرد و هدف آن را منعکس کند و محیطی راحت و امن برای مشتریان و کارکنان فراهم آورد. در این بخش به برخی از استانداردهای طراحی فضاهای مختلف داروخانه می‌پردازیم.

ضوابط طراحی داخلی داروخانه برای بخش توزیع

این بخش جایی است که کارکنان داروخانه، نسخه‌ها را برای بیماران تهیه و توزیع می‌کنند. پس باید به‌گونه‌ای طراحی شود که از دقت، کارایی و امنیت آن اطمینان حاصل شود. در ادامه به برخی از استانداردهای طراحی این بخش اشاره می‌کنیم.

• برای جلوگیری از دسترسی غیرمجاز و حفظ حریم خصوصی مشتریان و نسخه‌های آن‌ها، قسمت توزیع باید با پیشخوان یا پارتیشن شیشه‌ای از بقیه داروخانه جدا شود.
• محل توزیع باید دارای نور کافی، تهویه و کنترل دما باشد تا شرایط کاری بهینه برای کارکنان، تضمین و کیفیت داروها حفظ شود.
• محل توزیع باید فضا و تجهیزات کافی مانند قفسه، کشو، رایانه، چاپگر، اسکنر و ترازو برای نگهداری و سازماندهی داروها و تسهیل فرآیند توزیع داشته باشد.
• محل توزیع باید دارای علائم و برچسب‌های واضح باشد تا به کارکنان داروخانه کمک کند که داروها را سریع و دقیق شناسایی و مکان‌یابی کنند.

طراحی بخش مشاوره

بخش مشاوره باید با توجه به ارتقای ارتباطات، اعتماد و محرمانگی طراحی شود. برخی از ضوابط طراحی داخلی داروخانه برای این بخش عبارتند از:

• محل مشاوره باید در نزدیکی محل توزیع قرار گیرد تا امکان دسترسی و ارجاع آسان بین داروساز و مشتریان فراهم شود.
• محل مشاوره باید توسط پارتیشن یا دیوار، محصور یا نیمه‌محصور باشد تا فضایی خصوصی و آرام برای مشاوره ایجاد شود.
• محل مشاوره باید دارای نشیمن‌گاه راحت و میز مناسب باشد تا تعامل بین داروساز و مشتریان تسهیل شود.

طراحی بخش انتظار

در این بخش، مراجعین منتظر تحویل نسخه یا مشاوره هستند. بخش انتظار باید به‌گونه‌ای طراحی شود که استرس، ناراحتی و اضطراب مراجعین را کاهش دهد. برای همین استانداردهای زیر برای طراحی آن باید رعایت شود.

• قسمت انتظار باید جادار و راحت و دارای صندلی و میز باشد تا به‌آسانی مراجعین را در خود جای دهد.
• فضای انتظار باید دارای نور طبیعی یا مصنوعی، گیاهان یا گل‌ها، رنگ‌های تسکین‌دهنده یا آثار هنری باشد تا فضایی دلپذیر و آرامش‌بخش ایجاد شود.
• این بخش باید گزینه‌های سرگرمی مانند مجلات، کتاب‌ها، تلویزیون یا اینترنت وای‌فای ارائه دهد تا مشتریان در زمان انتظار، مشغول و سرگرم شوند.
• بخش انتظار باید دارای نمایشگرهای اطلاعاتی مانند صفحه نمایش یا تابلو باشد تا مشتریان را از زمان انتظار، شماره صف یا وضعیت نسخه خود مطلع کند.

طراحی بخش محصولات بدون نسخه

این بخش جایی است که مشتریان محصولات بدون نسخه مانند ویتامین‌ها، مکمل‌ها، لوازم آرایشی یا اقلام مراقبت شخصی را خریداری می‌کنند. بخش محصولات بدون نسخه باید برای جذب مشتری، افزایش فروش و رضایت مشتری طراحی شود. برخی از ضوابط برای این بخش عبارتند از:

• بخش محصولات بدون نسخه باید از ورودی داروخانه قابل مشاهده و قابل دسترسی باشد تا دعوت‌کننده مشتریان باشد.
• این قسمت باید دارای ویترین‌ها و قفسه‌هایی باشد که محصولات را به‌شکلی جذاب و منظم به نمایش می‌گذارند.
• این بخش باید علائم و دسته‌بندی‌های واضح داشته باشد تا به مشتریان کمک کند، آنچه را که به‌دنبال آن هستند به‌راحتی و سریع پیدا کنند.

نور و رنگ چه نقشی در ضوابط طراحی داخلی داروخانه دارند؟

نور و رنگ فقط برای زیبایی داروخانه نیستند، بلکه بر روحیه، رفتار و درک مراجعین و کارکنان و همچنین بر کارایی، ایمنی و سودآوری داروخانه تاثیر می‌گذارند. در ادامه نقش نور و رنگ در ضوابط طراحی داخلی داروخانه را بررسی می‌کنیم.

بیشتر بخوانید: مهم ترین عناصر طراحی داروخانه

نقش نور در طراحی داخلی داروخانه

نورپردازی یکی از مهم‌ترین جنبه‌های ضوابط طراحی داخلی داروخانه است، زیرا می‌تواند روی دید، دقت، بهره‌وری و راحتی کارکنان و مراجعین تاثیر بگذارد. برای نورپردازی داروخانه، دمای رنگ بین 4000K-4500K توصیه می‌شود که نزدیک به نور طبیعی روز است و می‌تواند قدرت بینایی و تمرکز را افزایش دهد. سه نوع اصلی نورپردازی برای داروخانه وجود دارد که عبارتند از:

• نورپردازی محیطی: این نورپردازی عمومی است که سطح یکنواختی از روشنایی را در سراسر داروخانه فراهم می‌کند. داروخانه باید به‌اندازه کافی روشن باشد تا مشتریان بتوانند محصولات و علائم را به‌وضوح ببینند؛ اما نه آن قدر روشن که باعث تابش خیره‌کننده یا خستگی چشم شود. همچنین نور محیطی می‌تواند حس وسعت و تمیزی را در داروخانه شما ایجاد کند.
• نورپردازی وظیفه‌ای: این نورپردازی سطح بالاتری از روشنایی را برای مناطق یا فعالیت‌های خاص مانند بخش توزیع یا مشاوره فراهم می‌کند. برای اطمینان از دقت بصری بالا، میزان نور وظیفه‌ای باید بالاتر از نورپردازی محیطی باشد.
• نورپردازی تاکیدی: این نورپردازی، تزئینی است و در بخش‌های داروخانه تضاد ایجاد می‌کند. می‌توان از این نوع نورپردازی برای برجسته کردن محصولات، ویترین‌ها یا ویژگی‌های خاص مانند لوگوها یا آثار هنری استفاده کرد. نورپردازی تاکیدی همچنین می‌تواند حس گرما و شخصیت را در داروخانه شما ایجاد کند و باعث جلب توجه و افزایش فروش شود.

قرار گرفتن داروها در مقابل نور خورشید باعث تغییر ماهیت فیزیکی و شیمیایی داروها می‌شود. به این ترتیب عمر دارو کم شده یا ممکن است موجب ایجاد تاثیر منفی هم بشود. پس جهت رعایت استاندارد فضای فیزیکی داروخانه لازم است داروها در جعبه‌های دربسته و دور از نور مستقیم نگهداری شوند. البته قفسه بندی هم به دور بودن از نور مستقیم کمک میکند.پیشنهاد ما این است که انبار داروخانه اگر در معرض نور مستقیم خورشید است و راهی برای کم کردن آن نیست از قفسه بندی ام دی اف استفاده کنید که بهتر است عمق قفسه ها بین 30 تا 40 سانتی متر باشد.

استفاده از این متریال در انبار داروخانه شاید قیمت قفسه بندی داروخانه را افزایش دهد اما شرایط بهتری را برای نگهداری از داروها در انبار ایجاد میکند و مزیت های زیادی در مقایسه با قفسه بندی های فلزی داروخانه های قدیمی دارد.

نقش رنگ در طراحی داخلی داروخانه

در داروخانه استفاده از رنگ برای ایجاد محیطی دلپذیر، راحت و قابل اعتماد مهم است و مشتریان را تشویق می‌کند تا از خرید خود احساس اطمینان و رضایت داشته باشند. همچنین به‌کار بردن رنگ‌ها برای تمایز بین قسمت‌های مختلف داروخانه مانند پیشخوان نسخه، اتاق مشاوره و بخش انتظار اهمیت دارد.

در ادامه به برخی از ضوابط طراحی داخلی داروخانه برای انتخاب رنگ مناسب اشاره می‌کنیم.

• از رنگ‌های گرم به‌میزان کم و استراتژیک استفاده کنید؛ زیرا در صورت به‌کاربردن بیش‌ازحد، ممکن است طاقت‌فرسا و استرس‌زا باشند. از رنگ‌های گرم می‌توان برای برجسته‌کردن اطلاعات مهم مانند علائم، لوگوها و برچسب‌ها یا ایجاد کنتراست بهره برد.
• بیشتر از رنگ‌های سرد استفاده کنید؛ زیرا احساس آرامش، تمیزی و حرفه‌ای‌بودن را ایجاد می‌کنند. از رنگ‌های سرد می‌توان برای پوشاندن سطوح بزرگ مانند دیوارها، کف و سقف‌ها یا ایجاد ظاهری هماهنگ و منسجم در سراسر داروخانه استفاده کرد.
• از رنگ‌های خنثی برای ایجاد تعادل بین رنگ‌های گرم و سرد و فضاسازی بهره بگیرید. رنگ‌های خنثی را می‌توان برای مبلمان، وسایل و لوازم جانبی و یا برای ایجاد یک سبک مینیمال و مدرن به کار برد.
• از رنگ‌های مکمل برای ایجاد کنتراست و تنوع و یا تاکید بر برخی عناصر استفاده کنید. رنگ‌های مکمل در مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند، مانند قرمز و سبز یا آبی و نارنجی. وقتی با هم استفاده می‌شوند، جلوه‌ای پویا و زنده ایجاد می‌کنند.
• از رنگ‌های مشابه برای ایجاد هماهنگی و تداوم استفاده کنید. رنگ‌های مشابه در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، مانند زرد و سبز یا بنفش و آبی. وقتی با هم به کار می‌روند، می‌توانند آرام‌بخش باشند.

بیشتر بخوانید: طراحی داروخانه کوچک

رطوبت و دما چه جایگاهی در ضوابط طراحی داخلی داروخانه دارند؟

رطوبت و دما دو عامل مهمی هستند که بر کیفیت، ایمنی و کارایی داروها و سایر اقلام ذخیره‌شده در داروخانه تاثیر می‌گذارند. بنابراین هنگام طراحی داروخانه باید این دو عامل را در نظر بگیرید.

جایگاه رطوبت در ضوابط طراحی داخلی داروخانه

رطوبت ممکن است اثرات مثبت و منفی روی داروخانه داشته باشد. از یک‌سو، رطوبت مناسب می‌تواند محیطی مطبوع ایجاد کند. ازسوی‌دیگر، ممکن است باعث مشکلاتی مانند رشد کپک، خوردگی و آلودگی محصولات داروخانه شود.

رطوبت و دمای کنترل نشده موجب ایجاد واکنش‌های شیمیایی در داروها می‌شود و علاوه بر از بین بردن خواص درمانی ممکن است موجب تولید سم شود. با توجه به اینکه سرعت واکنش‌های شیمیایی تحت تاثیر رطوبت هوا است، اگر این ویژگی کنترل شود سلامت داروها تامین می‌شود. معمولاً رطوبت مجاز برای اکثر داروها 60 درصد است که در طراحی دکوراسیون داروخانه رعایت می‌شود.

به‌عنوان مثال، رطوبت بالا عمر مفید برخی از داروها مانند آسپرین، انسولین و آنتی‌بیوتیک‌ها را کاهش می‌دهد و باعث ازدست‌رفتن اثر یا تغییر ظاهر آن‌ها می‌شود. رطوبت بالا همچنین می‌تواند بر دقت و عملکرد تجهیزات الکترونیکی داروخانه تاثیر منفی بگذارد.

جایگاه دما در ضوابط طراحی داخلی داروخانه

دما نیز مانند رطوبت اثرات مثبت و منفی خاص خود را برای داروخانه به همراه دارد. دمای مناسب، یک فضای راحت و دلپذیر برای مشتریان و کارکنان ایجاد می‌کند. اما دمای پایین می‌تواند باعث کریستالی‌شدن یا جامدشدن برخی مایعات مانند شربت‌ها و سوسپانسیون‌ها شود و آن‌ها را غیرقابل استفاده کند. همچنین دمای بالا ممکن است باعث نرم‌شدن یا ذوب‌شدن برخی مواد جامد مانند شیاف‌ها و کپسول‌ها شود و شکل و دوز آن‌ها را تغییر دهد.

برخی داروها باید در یخچال نگهداری شود و نیاز به دمای 2 تا 8 درجه سانتیگراد دارد، درحالی برخی دیگر از داروها غیر یخچالی هستند و دمای مناسب آن‌ها 15 تا 25 درجه سانتیگراد است. گروه دیگری از داروها هم باید در دمای زیر صفر نگهداری شوند. پس فضای فیزیکی داروخانه باید به نحوی طراحی شود که شرایط دمایی برای داروها تامین شود.

بنابراین توجه به سطوح مناسب رطوبت و دما در ضوابط طراحی داخلی داروخانه بسیار مهم است. محدوده رطوبت برای داروخانه‌ها معمولا بین ۴۰ تا ۶۰ درصد در نظر گرفته می‌شود، درحالی‌که محدوده دما بین ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد، ایده‌آل است. با این حال، این محدوده‌ها ممکن است بسته به نیازهای خاص هر محصول و تجهیزات متفاوت باشد؛ برای مثال، برخی از محصولات نیاز به نگهداری در یخچال یا فریزر دارند.

نکات مهم در ضوابط طراحی داخلی داروخانه

در طراحی داخلی داروخانه باید به چند نکته مهم توجه کنید که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

• کارایی گردش کار: چیدمان داروخانه باید گردش کار روان و کارآمد را برای کارکنان تسهیل کند.
• حریم خصوصی مراجعین: طراحی باید شامل مناطق مشاوره خصوصی برای اطمینان از رازداری و راحتی مراجعین باشد.
• انطباق با مقررات: رعایت مقررات مربوط به ذخیره‌سازی، دسترسی و ایمنی دارو بسیار مهم است.
• دسترس‌پذیری: فضای داروخانه باید به‌گونه‌ای طراحی شود که افراد دارای معلولیت به‌راحتی به بخش‌های مختلف آن دسترسی داشته باشند.
• نور و رنگ: استفاده استراتژیک از نور و رنگ، نقش مهمی در فضاسازی داروخانه دارد و به دید بهتر کمک می‌کند و بر روحیه کارکنان و مراجعین تاثیر می‌گذارد.
• کنترل دما و رطوبت: کنترل دما و رطوبت برای حفظ اثربخشی دارو و ایجاد یک محیط راحت ضروری است.
• امنیت: باید تدابیری اتخاذ شود تا امنیت داروها و پرسنل تضمین شود.
• برندسازی و زیبایی‌شناسی: طراحی داروخانه باید نشان‌دهنده هویت برند آن باشد و فضایی دلپذیر و حرفه‌ای برای مشتریان و کارکنان ایجاد کند.

با درنظرگرفتن این نکات مهم در ضوابط طراحی داخلی داروخانه، می‌توانید به‌طور موثری بین عملکرد، انطباق با مقررات و تجربه مشتری تعادل ایجاد کنید.

رعایت ضوابط طراحی داخلی داروخانه برای ایجاد فضایی استاندارد و کارآمد ضروری است. با در نظر گرفتن نحوه گردش کار داروخانه، حریم خصوصی مراجعین، انطباق با مقررات، دسترس‌پذیری، روشنایی، رنگ، کنترل دما، امنیت و هویت برند، می‌توان فضایی را طراحی کرد که ایمنی داروها را تضمین می‌کند، تجربه مشتری را افزایش می‌دهد، راحتی کارکنان را به‌همراه می‌آورد و حرفه‌ای‌بودن داروخانه را منعکس می‌کند.

منبع ++++