داروخانه فراتر از نسخه‌پیچی؛ نقش کارآفرینی و نوآوری در تحول خدمات دارویی
- تیم تحریریه شهرآرا
در سال‌های اخیر فضای داروخانه‌داری در ایران با چالشهایی متنوع و پیچیده مواجه شده است؛ از تغییرات سریع در زنجیره تامین دارو گرفته تا افزایش انتظارات بیماران از خدمات مشاوره‌ای و تخصصی. در چنین شرایطی، ادامه مسیر به شیوه سنتی، نه‌تنها پاسخگوی نیازهای روز نیست، بلکه میتواند بقای داروخانهها را تهدید کند. آنچه میتواند مرز بین رکود و رشد را مشخص کند، رویکردی کارآفرینانه همراه با نگاهی نوآورانه است. کارآفرینی در داروخانه، تنها به راه‌اندازی کسب‌وکارهای جدید محدود نمی‌شود و شامل نوآوری در نحوه ارائه خدمات، بهرهگیری از فناوری‌های نوین و خلق تجربهای متفاوت برای مراجعان نیز هست. این مقاله تلاش دارد اهمیت این نگاه تحول‌گرا را در حوزه داروخانه‌داری واکاوی کند و مسیرهایی برای پیاده‌سازی آن پیشنهاد دهد.
ضرورت نگاه کارآفرینانه برای داروسازان در ایران: شکاف آموزشی و چالش‌های بازار
کارآفرینی یکی از جنبه‌های ضروری در حرفه داروسازی و آموزش است. پیش‌تر مطالعه‌ای در Currents in Pharmacy Teaching and Learning منتشر شده است که به بررسی تفاوت‌های میان این دو حوزه پرداخته و تاکید می‌کند که کارآفرینی در حرفه داروسازی و آموزش به داروسازان جامعه این امکان را می‌دهد که به چالش‌ها پاسخ دهند و از فرصت‌ها در حرفه خود بهره‌برداری کنند.
نویسندگان این مطالعه نوشته‌اند: «چشم‌انداز پویا و در حال تغییر حرفه داروسازی جامعه که با تلاش‌های کارآفرینانه در قالب کسب‌وکارهای خرده‌فروشی و همچنین به‌عنوان ارائه‌دهندگان خدمات بالینی اجتماعی ترکیب شده است، نقشی حیاتی در پیشبرد مراقبت‌های بهداشتی اولیه ایفا می‌کند. داروسازان جامعه به‌عنوان اولین نقطه تماس برای بسیاری از بیماران در سیستم بهداشتی در موقعیت منحصر به‌فردی قرار دارند تا خدمات و مداخلات ضروری را برای ارتقاء سلامت و رفاه در جوامع محلی ارائه دهند.»
در ایران نیز ضرورت پرورش نگاه کارآفرینانه برای داروسازان در داروخانه‌های جامعه احساس می‌شود. داروسازان در ایران با چالش‌های مختلفی در مواجهه با بازار دارویی از جمله تحریمها، نوسانات قیمت دارو و تغییرات مستمر در قوانین کشور رو به رو هستند. برای مقابله با این چالش‌ها نگاه کارآفرینانه در زمینه‌های مختلف مدیریت کسبوکار داروسازی، میتواند به داروسازان ایرانی کمک کند تا مدل‌های تجاری پایداری ایجاد کنند.
موسس داروخانه تقی‌زاده
شکاف آموزشی و نیاز به آموزش کارآفرینی
در ایران با وجود اینکه برخی از داروسازان به‌عنوان مدیران داروخانهها با چالش‌های تجاری و کسب‌وکاری رو به رو هستند، آموزش‌های رسمی و منظم در این زمینه در برنامه درسی دانشکده‌های داروسازی ایران کمتر مشاهده می‌شود. بسیاری از داروسازان ایران با ناآگاهی از مهارت‌های مدیریتی و کارآفرینی به اداره داروخانه‌های خود می‌پردازند که این موضوع، میتواند به کاهش سودآوری و عدم پایداری کسبوکار منجر شود.
بنابراین ضروری است که برنامه‌های آموزشی داروسازی ایران به سمت گنجاندن آموزش‌های کارآفرینی و مدیریت کسبوکار پیش بروند و حتی اگر پتانسیل اجرای این برنامه‌ها در حال حاضر وجود ندارد، باید از نمونه‌های موفق جهانی برای پرورش «تفکر خلاق» و ترکیب آن با خدمات دارویی الهام گرفته شود.
این آموزش‌ها باید به‌طور خاص با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی ایران طراحی شوند تا داروسازان ایرانی بتوانند به شکل موثر با چالش‌های بومی مواجه شوند و کسبوکار خود را به شیوه‌ای پایدار و موفق اداره کنند.
به‌عنوان مثال، با توجه به فرهنگ و نیازهای جامعه ایرانی، داروسازان میتوانند خدماتی مانند مشاوره سلامت، برنامه‌های پیشگیری از بیماری و فروش محصولات بهداشتی و آرایشی را با رویکردی نوآورانه‌تر و با نگاه کارآفرینانه‌تر ارائه دهند.
راهکارهای عملی برای بهبود خدمات مشتری
داروخانهها در ایران باید با کیفیت بسیار بالایی به تجربه مشتریان خود اهمیت بدهند. همان‌طور که اشاره شد، یکی از مسائل اصلی در ایران شکاف موجود بین آموزش‌های کسبوکار و مهارت‌های حرفه‌ای داروسازان است. داروسازان ایرانی بیشتر بر جنبه‌های علمی و دارویی تمرکز دارند و بسیاری از آن‌ها در زمینه‌های کارآفرینی و مدیریت خدمات مشتری آموزش‌های کافی ندیده‌اند.
این امر باعث می‌شود برخی از داروخانهها نتوانند تجربهای رضایتبخش و منحصر به‌فرد برای بیماران خود فراهم کنند. موانع بیمه‌ای، نرخ پایین بازپرداخت و مشکلات قانونی، از جمله عواملی هستند که مانع از ایجاد این تجربه منحصر به‌فرد می‌شوند و یقینا این چالش‌ها در کنار تغییرات سریع در نیازهای بیماران و انتظارات آن‌ها، نیازمند رویکردی نوین و کارآفرینانه است که به موازات آن کیفیت خدمات نیز افزایش پیدا کند. علاوه‌بر این داروخانهها باید به شیوه‌های خلاقانه برای جذب و نگهداری مشتریان خود فکر کنند. ایجاد تجربه‌های مثبت و شخصی‌سازی شده، میتواند در ایجاد اعتماد و وفاداری مشتریان تاثیرگذار باشد. به این منظور باید:
- مشاورههای دارویی اختصاصی ارائه شود: داروخانهها میتوانند با بررسی وضعیت سلامتی، تاریخچه بیماری و داروهای مصرفی هر بیمار، مشاورههای شخصیسازیشده ارائه دهند تا اثربخشی درمان افزایش پیدا کند و از تداخلات دارویی جلوگیری شود.
- اطلاعات دارویی مداوم به‌روزرسانی شود: داروسازان میتوانند با پیگیری آخرین اطلاعات علمی، تغییرات در دستورالعمل‌ها و معرفی داروهای جدید، اطلاعات دقیق‌تری به بیماران بدهند و نقش فعالی در بهروز نگه داشتن سلامت جامعه ایفا کنند.
- از تکنولوژی‌های نوین برای ارتباط با بیماران استفاده شود: راه‌اندازی اپلیکیشن، وبسایت یا حتی چتباتهای دارویی به داروخانهها کمک می‌کند تا ارتباط موثرتر و دائمی‌تری با بیماران داشته باشند، پاسخگوی سوالات آن‌ها باشند و پیگیری مصرف داروها را تسهیل کنند.
- پرسش و پاسخ‌ها شخصی‌سازی شوند: داروخانهها میتوانند به جای استفاده از نظرسنجی‌های عمومی از چک‌این‌های شخصی با بیماران استفاده کنند. این روش میتواند به داروسازان کمک کند تا بازخوردهای دقیقی در مورد تجربه بیماران خود جمع‌آوری و آن‌ها را به بهبود خدمات ترغیب کنند.
- تجربه‌های منحصر به‌فرد ایجاد شود: داروخانهها میتوانند فضایی دوستانه برای بیماران طراحی کنند که علاوه‌بر خدمات دارویی، تجربهای مثبت و ارزشمند برای آن‌ها فراهم آورد.
- کارکنان آموزش ببینند: برگزاری دوره‌های آموزشی برای کارکنان داروخانه در زمینه‌های خدمات مشتری، نحوه ارتباط موثر با بیماران و مهارت‌های کارآفرینی، میتواند به بهبود کیفیت خدمات و افزایش رضایت مشتریان کمک کند.
گروه معماران شهرآرا متخصص در اجرای دکوراسیون داروخانه
دریافت مشاوره برای طراحی و اجرای انواع دکوراسیون مدرن داروخانه
با تکمیل فرم درخواست مشاوره ، کارشناسان ما با شما تماس خواهند گرفت
چالش‌های بیمه، تامین و توزیع دارو و راه‌های مقابله با آن
یکی از چالش‌های اساسی که داروخانه‌های ایران با آن روبه‌رو هستند، نظام تامین و توزیع دارو است. این سیستم به شدت تحت‌تاثیر سیاست‌های دولتی، مداخلات متعدد و مقررات پیچیده قرار دارد. در کنار آن، فرایندهای بیمه‌ای دشوار و پایین بودن تعرفه‌های بازپرداخت داروها، مشکلات مالی قابل توجهی را برای داروخانهها ایجاد کرده است.
این چالش‌ها داروخانهها را وادار می‌کند تا به‌دنبال مدل‌های نوین و پایدار کسبوکار باشند. در این مسیر، داروسازان میتوانند با بهرهگیری از رویکردهای کارآفرینانه و تمرکز بر ارتقای خدمات و کاهش هزینه‌ها زمینه موفقیت بیشتری را فراهم کنند. برخی از راهکارهای موثر برای عبور از این چالش‌ها، عبارتند از:
- استفاده از سیستمهای هوشمند: پیاده‌سازی سیستمهای هوشمند مدیریت داروخانه، نرم‌افزارهای انبارداری، سامانه‌های نوبت‌دهی و اپلیکیشن‌های مشاوره دارویی، میتواند بهرهوری و رضایت مشتریان را افزایش دهد.
- توسعه خدمات جانبی: گسترش فعالیت‌هایی مانند خدمات آزمایشگاهی ساده، اندازه‌گیری فشار خون، تست قند، اندازه‌گیری وزن و حتی فروش آنلاین داروهای مجاز، افق‌های تازه‌ای برای سودآوری داروخانهها ایجاد می‌کند.
- آموزش مهارت‌های مالی لازم: برای موفقیت در این حوزه، تنها دانش علمی کافی نیست و داروسازان و کارکنان داروخانهها باید با مهارت‌های مکمل و کاربردی نیز آشنا باشند. آشنایی با اصول حسابداری، بودجه‌بندی، کنترل هزینه‌ها و تحلیل سود و زیان ،به داروسازان کمک می‌کند تا کسبوکار خود را با ثبات مالی بیشتری مدیریت کنند. همچنین درک نیازهای بیماران، طراحی خدمات جذاب و استفاده از روش‌های موثر تبلیغاتی از داروسازان فعال، کارآفرینانی موفق می‌سازد. علاوه‌بر این با افزایش توانایی حل مسئله در شرایط پیچیده اقتصادی و قانونی، می‌توان تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه و سریع داشت.
- بازنگری در قوانین و سیاست‌گذاری‌های دولتی: توسعه پایدار داروخانهها بدون اصلاحات ساختاری در سیاست‌های کلان حوزه دارو امکان‌پذیر نیست. برخی اقدامات حیاتی در این زمینه، عبارتند از:
- ساده‌سازی مقررات دارویی: حذف فرایندهای غیرضروری و پیچیده در صدور مجوزها و تنظیم مقررات، میتواند زمان و هزینه‌های غیرمولد را کاهش دهد.
- بازنگری در نرخ بازپرداخت داروها توسط بیمه‌ها: افزایش تعرفه‌های پرداختی و تسویه حساب به موقع بیمه‌ها، نقدینگی داروخانهها را بهبود می‌بخشد و از ایجاد بحران‌های مالی جلوگیری می‌کند.
- حمایت واقعی از داروخانه‌های بخش خصوصی: اعطای تسهیلات مالی، مشوق‌های مالیاتی یا طرح‌های حمایتی ویژه برای داروخانه‌های کوچک و متوسط به تقویت این نهادهای حیاتی در نظام سلامت کشور منجر خواهد شد.
پیش‌بینی رشد بازار داروهای GLP-1 تا پایان دهه در ایران
بازار داروهای گیرنده گلوکاگون شبیه‌سازی شده (GLP-1) در حال تجربه رشد بی‌سابقه‌ای است که پیش‌بینی می‌شود در دهه آینده دو برابر شود. این داروها که از سال ۲۰۰۵ وارد بازار دارویی شده‌اند، با افزایش تقاضا برای درمان بیماری‌های دیابت، چاقی، بیماری مزمن کلیه و مشکلات قلبی یک بخش حیاتی از درمان‌های پزشکی محسوب می‌شوند.
این داروها در حال حاضر در ایران نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند و میتوانند فرصت‌های جدیدی برای داروخانهها به وجود آورند و متاسفانه همچنان مشکلاتی مانند محدودیت در دسترسی به آن‌ها، هزینه‌های بالا و نبود حمایت کافی از سیستم بیمه برای بیماران وجود دارد.
علاوه‌بر این مانند دیگر کشورهای دنیا، واردات داروهای GLP-1 در ایران نیز با چالش‌های مختلفی مواجه است و ورود داروهای برند جدید به بازار ممکن است با موانعی مانند تاخیر در تامین و قیمت‌های بالا رو به رو شود. در همین راستا داروخانهها میتوانند با تمرکز بر ارائه مشاورههای تخصصی و حمایت از بیماران در استفاده بهینه از این داروها نقش موثری در سلامت جامعه ایفا کنند، خصوصا که نگرانی‌هایی پیرامون ایمنی این داروها در بیماران مبتلا به مشکلات کبدی وجود دارد.
بیشتر بخوانید: توسعه برندسازی شخصی
موسس داروخانه نعیم‌آبادی
فلسفه‌هایی برای کار تیمی
برای داروخانه‌های ایران، فلسفه‌های رهبری تیمی در زمینه داروسازی میتوانند به بهبود همکاری و کار گروهی در تیم‌های فعال کمک کنند. با توجه به چالشهایی مانند مدیریت منابع محدود، مشکلات بیمه‌ای و تفاوت‌های فرهنگی، ایجاد یک تیم همسو و هماهنگ تاثیر زیادی بر عملکرد و کیفیت خدمات داروخانهها خواهد داشت. در این زمینه به‌طور خاص می‌توان سه اصل کلیدی را مطرح کرد:
- موفقیت مشترک: داروخانهها در ایران به‌دلیل فشارهای اقتصادی و مشکلات متعدد باید بر موفقیت مشترک تیمی تمرکز کنند. در اینجا هدف اصلی باید ارائه خدمات بهینه به بیماران، مدیریت به موقع داروها و ارتقاء سلامت عمومی باشد. هر عضو تیم داروسازی باید نقش خود را در این موفقیت مشترک بشناسد و برای رسیدن به آن هدف مشترک همکاری کند.
- ارزیابی دیدگاه‌های متنوع: تیم‌های داروخانه باید از دیدگاه‌های متنوع و تخصصی بهره ببرند. در ایران داروسازان با چالش‌های مختلفی مانند وجود داروهای تقلبی و مشکلات توزیع دارو مواجه هستند. در این شرایط، توجه به تجربه و ایده‌های همکاران میتواند راه حل‌های جدید و کارآمدتری ارائه دهد.
- تعامل و هم‌افزایی: فلسفه تعامل در تیم‌های داروسازی ایران، باید در برابر مشکلات موجود مانند کاهش منابع مالی و محدودیت‌های بیمه‌ای تقویت شود. برای پیشبرد اهداف داروخانه و ارائه خدمات بهتر به بیماران، باید همکاری و تعامل میان داروسازان، پرستاران و سایر کارکنان بهبود پیدا کند.
داروخانه‌های ایران با پیاده‌سازی این اصول میتوانند به ارتقاء کیفیت خدمات خود بپردازند و در برابر چالش‌های مختلف صنعت داروسازی در کشور مقاوم‌تر شوند.
سخن پایانی
کارآفرینی و خلاقیت در داروخانهها نه یک گزینه لوکس، بلکه ضرورتی برای بقا و پیشرفت در زیست‌بوم متحول خدمات سلامت است. داروسازانی که جسارت تجربه‌های تازه را دارند، از چارچوب‌های رایج فراتر می‌روند و با شناسایی نیازهای پنهان بیماران و مشتریان، خدماتی متمایز و ارزش‌آفرین ارائه می‌دهند. آینده داروخانه‌داری از آن کسانی است که بتوانند ذهنیتی پویا، مهارتی بین‌رشته‌ای و انگیزه‌ای برای نوآوری در خود پرورش دهند. مسیرهای پیش‌رو از توسعه خدمات مشاوره‌ای گرفته تا طراحی اپلیکیشن‌های هوشمند سلامت بسیار متنوعند؛ کافی است با دیدی کارآفرینانه و روحیه‌ای خلاق به آن‌ها نگاه کنید.
چرا نگاه کارآفرینانه برای داروسازان در ایران ضروری است؟
با توجه به چالشهایی مانند تحریمها، نوسانات قیمت دارو، مقررات پیچیده و شکاف آموزشی در حوزه کسبوکار، داروسازان برای حفظ پایداری داروخانهها و پاسخ به نیازهای جدید بیماران، نیازمند نگرشی کارآفرینانه هستند. این رویکرد میتواند باعث ایجاد خدمات نوآورانه، افزایش بهرهوری و خلق تجربهای متفاوت برای مشتریان شود.
داروخانهها چگونه میتوانند خدمات خود را با استفاده از تکنولوژی ارتقا دهند؟
داروخانهها میتوانند با بهرهگیری از اپلیکیشنها، وبسایتها، چتباتهای دارویی و سیستمهای مدیریت هوشمند، ارتباط خود با بیماران را بهبود ببخشند، مشاورههای شخصیسازیشده ارائه دهند و تجربهای بهروز و موثر برای مشتریان فراهم کنند.
